Hệ thống báo cháy địa chỉ theo thuật ngữ chuyên ngành còn gọi là Addressable Fire Alarm Control Panel, quan trọng nhất là tủ báo cháy địa chỉ có nhiệm vụ cấp nguồn nuôi cho các thiết bị trên loop, đồng thời quản lý, điều khiển các thiết bị trên loop bằng giao thức Digital communication protocol. Các thiết bị qua quá trình xử lý của trung tâm hoạt động một cách đồng nhất để mang đến hiệu quả báo cháy một cách nhanh nhất, ổn định và chính xác.
Những thiết bị trong trung tâm báo cháy địa chỉ đảm nhận nhiệm vụ
Control Panel: Trung tâm điều khiển hệ thống
Nơi hiển thị những thông tin liên quan đến trạng thái hoạt động của hệ thống. Khi có báo động hoặc có lỗi kỹ thuật, nó báo cho biết chính xác địa chỉ nơi đã xảy ra sự cố, đồng thời hiển thị thông tin ấy trên màn hình tinh thể lỏng, nhờ đó con người có thể nhanh chóng chọn biện pháp đối phó thích hợp.
Trung tâm báo cháy địa chỉ nhận tín hiệu ngõ vào từ các thiết bị khởi báo (đầu báo khói, đầu báo nhiệt, công tắc khẩn, …) và phát ra các tín hiệu tới các ngõ ra (chuông, còi, loa phóng thanh, đèn báo cháy,…)
Hằng trăm thiết bị khởi báo (với mỗi thiết bị một địa chỉ) có thể nối chung vào một mạch dây và chạy về tủ trung tâm, tạo thành một loop. Điều này giúp cho việc chạy dây trở nên đơn giản, tiết kiệm phí tổn đáng kể.
Mỗi tủ trung tâm có thể quản lý nhiều loop.
Chuông, còi, đèn, loa báo cháy
Thông báo sự cố cháy cho những người đang sinh hoạt trong khu vực có ảnh hưởng biết, để tìm lối thoát hiểm.
Đầu báo lửa
Phát hiện tia cực tím phát ra từ ngọn lửa. Nó rất nhạy cảm với tia lửa, thường được dùng tại những môi trường vô cùng nhạy cảm, dễ bắt lửa, thí dụ như kho chứa xăng dầu.
Công tắc khẩn
Nếu những thiết bị khởi báo trên là loại thiết bị kích hoạt tự động, thì công tắc khẩn là loại thiết bị kích hoạt thủ công.
Nói cách khác, con người có thể chủ động kích hoạt tín hiệu báo cháy bằng cách tác động vào thiết bị này mỗi khi chính mình tận mắt phát hiện cháy trước khi các thiết bị báo cháy khởi kích.
Đầu báo nhiệt địa chỉ
Nó cũng có những đặc điểm về địa chỉ như đầu báo khói. Đặt trên trần nhà, tại những nơi mà tiên liệu rằng hơi nóng (nhiệt) xuất hiện trong bầu không khí chung quanh đầu báo như là dấu hiệu đầu tiên khi có cháy xảy ra.
Nhiệt phát ra từ nguồn cháy, kích hoạt bộ phân cảm nhiệt của đầu báo khói, và kích hoạt tín hiệu báo động, truyền về tủ báo cháy.
Có 2 loại đầu báo nhiệt: đầu báo nhiệt cố định và đầu báo nhiệt gia tăng.
Đầu báo nhiệt cố định kích hoạt tín hiệu báo động khi nhiệt độ chung quanh nó tăng lên tới một ngưỡng đã được xác định trước, thí dụ 580C, 680C, 1080C chẳng hạn.
Còn đầu báo nhiệt gia tăng thì kích hoạt tín hiệu báo động khi nhiệt độ chung quanh nó đột ngột tăng lên bất thường trong một khoảng thời gian ngắn; thí dụ tăng đột ngột 60C/phút, 80C/phút.
Đầu báo khói địa chỉ
Đặt trên trần nhà, tại những nơi mà tiên liệu sẽ có khói xuất hiện như là dấu hiệu đầu tiên khi có cháy xảy ra.
Khói phát ra từ nguồn cháy, bay lên cao, xâm nhập vào bầu cảm ứng của đầu báo khói, và kích hoạt tín hiệu báo động, truyền về tủ báo cháy.Đầu báo khói phổ biến hiện nay là đầu báo khói quang điện (photoelectric), spot hoặc beam.
Mỗi đầu báo khói địa chỉ được xác lập một ‘địa chỉ’ riêng, nhờ đó, khi có sự cố, nó tự báo cho tủ trung tâm biết đích xác vị trí của nó được lắp đặt trong hệ thống. Thí dụ đầu báo khói được lắp đặt tại phòng 504 trong một khách sạn, khi bị kích hoạt, nó sẽ hiển thị thông tin đầy đủ tại panel để chủ nhân hệ thống biết là chính nó kích hoạt.
Annunciator (bộ hiển thị phụ)
Tại những hiện trường rộng lớn, nơi mà việc hiển thị thông tin báo cháy cần thông báo tại hơn một vị trí, thì dùng annunciator như là một thiết bị hiển thị phụ bổ sung.
Control Panel là nơi hiển thị thứ nhất.
Annunciator là nơi hiển thị thứ hai.
Có thể nối kết cùng lúc nhiều annunciator.
Cách thức làm việc của các thiết bị báo cháy địa chỉ
Các thiết bị địa chỉ (đầu báo, chuông, còi,.. ) ngoài bộ phận cảm biến giống như của hệ thống báo cháy thường còn có thêm bộ phận số hóa, mã hóa và giải mã tín hiệu giúp chúng hiểu được các lệnh do Tủ trung tâm gửi đến và ngược lại, tức là nó có thể nói chuyện với tủ trung tâm với một số câu đã được thống nhất trước gọi là giao thức (Protocol) ví dụ như:
– Tủ trung tâm hỏi: thiết bị số 1 báo cáo nồng độ khói.
– Thiết bị số 1 trả lời: 5% tủ trung tâm đưa ra cảnh báo cháy ở khu vực đầu báo số 1.
– Tủ trung tâm hỏi: thiết bị số 2 báo cáo tình trạng.
– Thiết bị số 2: không trả lời tủ trung tâm đưa ra cảnh báo thiết bị số 2 đã bị hỏng hoặc rời khỏi loop.
Mỗi thiết bị chỉ nhận lệnh từ tủ trung tâm và phản hồi về tủ trung tâm, các thiết bị không thông tin với nhau, nên việc tháo bớt 1 hay nhiều thiết bị các thiết bị còn lại vẫn hoạt động bình thường.
Các thiết bị đều được gắn trên 1 cặp dây loop, mỗi thiết bị được đặt một địa chỉ riêng (có 1 số định danh không trung nhau). Các thiết bị luôn ở trạng thái thường trực, nhưng không tự tiện truyền tín hiệu về tủ trung tâm, chỉ khi nào tủ trung tâm gửi lệnh đến thiết bị nào thì thiết bị đó đó mới gửi phản hồi về tủ trung tâm, bằng cách này hệ thống sẽ tránh được xung đột tín hiệu trên loop.
Ở trạng thái bình thường tủ trung tâm báo cháy địa chỉ căn cứ vào bảng địa chỉ (lưu trong bộ nhớ của Tủ trung tâm), để lần lượt gửi lệnh khảo sát (pool) đến từng thiết bị, để ghi nhận tình trạng của từng thiết bị như Có tồn tại hay không, mức tín hiệu là báo nhiêu…, Khi gặp 1 thiết bị có mức tín hiệu lớn hơn mức bình thường gần ngưỡng báo cháy, tủ trung tâm ngừng việc khảo sát theo tuần tự mà tập chung vào theo dõi liên tục (analog) thiết bị này nhằm phát hiện cháy kịp thời.
Quá trình thông báo
Sau khi khảo sát xong các thiết bị trên loop tủ trung tâm hiện lên báo cáo trên màn hình, căn cứ vào báo cáo này ta có thể biết tình trạng của hệ thống Norman là toàn bộ thiết bị bình thường, hay danh sách các thiết bị ( địa chỉ) không có hồi đáp có thể do hỏng hoặc được tháo ra…
Nếu có thiết bị ở trạng thái báo cháy được báo về tủ trung tâm, tủ trung tâm căn cứ vào lập trình trên tủ để ra quyết định báo động ngay hay phải chờ thêm tín hiều báo cháy từ đầu báo thứ 2 (nhằm giảm báo giả), việc kích hoạt chuông báo cháy nào cũng được lập trình trên tủ.
Do sự tiến bộ của công nghệ ngày nay, tủ báo cháy địa chỉ trong hệ thống báo cháy địa chỉ sẽ hoạt động thông minh hơn tủ báo cháy thông thường. Tủ trung tâm địa chỉ có thể điều chỉnh ngưỡng báo cháy cho các đầu báo cho phù hợp với môi trường (Drift), điều này giúp tăng độ nhạy và giảm báo giả.