Bạn đã bao giờ tự hỏi làm thế nào các tòa nhà cao tầng, khu công nghiệp hay trung tâm thương mại có thể ứng phó hiệu quả khi xảy ra hỏa hoạn? Câu trả lời nằm ở một hệ thống phức tạp nhưng được thiết kế một cách khoa học – đó chính là hệ thống phòng cháy chữa cháy (PCCC). Và trái tim của hệ thống này chính là sơ đồ hệ thống phòng cháy chữa cháy – bản thiết kế chi tiết giúp đảm bảo mọi thành phần hoạt động nhịp nhàng, đồng bộ để bảo vệ tính mạng và tài sản.
Sơ đồ PCCC không chỉ là một bản vẽ đơn thuần, mà nó như một bản chỉ dẫn vô giá trong trường hợp khẩn cấp. Nó giúp người dùng nhanh chóng xác định vị trí các thiết bị PCCC, lối thoát hiểm, vòi nước dập lửa, bình chữa cháy, và các biển báo PCCC cần thiết.
Sơ đồ chỉ dẫn về phòng cháy và chữa cháy là gì?
Theo khoản 1 Điều 5 Luật Phòng cháy và chữa cháy năm 2001, công tác phòng cháy chữa cháy là trách nhiệm chung của mọi cơ quan, tổ chức, hộ gia đình và cá nhân trên lãnh thổ Việt Nam.
Hiện nay, pháp luật chưa có định nghĩa cụ thể về sơ đồ chỉ dẫn về phòng cháy và chữa cháy. Tuy nhiên, có thể hiểu đơn giản rằng đây là bảng hướng dẫn được đặt cố định, giúp người dân dễ dàng nhận biết vị trí các thiết bị PCCC cũng như các lối thoát hiểm trong trường hợp xảy ra hỏa hoạn.
Để đảm bảo hiệu quả, sơ đồ hệ thống phòng cháy chữa cháy này cần được đặt ở những vị trí dễ quan sát và nơi có nhiều người qua lại, chẳng hạn như cửa ra vào, thang máy, cầu thang bộ. Điều này giúp mọi người nhanh chóng tiếp cận thông tin thoát hiểm khi cần thiết.
Theo tiểu mục 5.2.9 Mục 5.2 Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 13456:2020, kích thước sơ đồ chỉ dẫn PCCC cần phù hợp với đặc điểm của công trình nhưng không được nhỏ hơn:
- 600x400mm: Sơ đồ chỉ dẫn PCCC tại tầng.
- 400x300mm: Sơ đồ chỉ dẫn PCCC tại phòng.
Việc thiết lập và bố trí sơ đồ chỉ dẫn một cách khoa học giúp tăng cường khả năng thoát nạn, giảm thiểu rủi ro và đảm bảo an toàn cho mọi người trong các tình huống khẩn cấp.
Sơ đồ hệ thống phòng cháy chữa cháy gồm những nội dung gì?
Theo khoản 2 Điều 5 Thông tư số 149/2020/TT-BCA, sơ đồ hệ thống phòng cháy chữa cháy phải thể hiện các nội dung quan trọng sau: Đường và lối thoát nạn, vị trí đặt phương tiện và thiết bị chữa cháy của khu vực và từng tầng trong tòa nhà. Bao gồm các nội dung như:
- Tùy vào đặc điểm hoạt động của từng cơ sở, sơ đồ này có thể được chia thành các bản hướng dẫn riêng biệt, mỗi bản tập trung thể hiện một hoặc nhiều nội dung cụ thể.
- Việc bố trí các nội dung này trên sơ đồ giúp mọi người có thể nhanh chóng xác định hướng di chuyển an toàn khi xảy ra sự cố cháy nổ, góp phần nâng cao hiệu quả thoát hiểm và công tác cứu hộ.
- Như vậy, sơ đồ chỉ dẫn về phòng cháy chữa cháy bắt buộc phải thể hiện đường, lối thoát nạn cùng vị trí đặt phương tiện, thiết bị chữa cháy tại khu vực và từng tầng trong tòa nhà.
Tầm quan trọng của sơ đồ hệ thống phòng cháy chữa cháy
Sơ đồ nguyên lý hệ thống cảnh báo cháy không chỉ quan trọng trong thiết kế mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình vận hành và bảo trì hệ thống.
- Đảm bảo an toàn: Giúp xác định chính xác vị trí lắp đặt thiết bị, đảm bảo toàn bộ công trình được bảo vệ trước nguy cơ cháy nổ.
- Hỗ trọ bảo trì hiệu quả: Cung cấp thông tin chi tiết về hệ thống, giúp kỹ thuật viên nhanh chóng xác định và xử lý sự cố khi cần bảo trì, sửa chữa.
- Tuân thủ quy định PCCC: Đảm bảo hệ thống báo cháy đáp ứng đầy đủ các tiêu chuẩn pháp lý, giúp chủ đầu tư và nhà thầu dễ dàng kiểm tra tính hợp lệ. Xem thêm: Đặc điểm và ý nghĩa của tiêu lệnh chữa cháy, nội quy PCCC.
- Đơn giản hóa việc đào tạo: Giúp nhân viên bảo trì và người sử dụng nắm bắt cách vận hành hệ thống một cách nhanh chóng và chính xác.
Các thành phần chính trong sơ đồ hệ thống PCCC
Hệ thống phòng cháy chữa cháy (PCCC) bao gồm nhiều thành phần hoạt động phối hợp để phát hiện, cảnh báo và xử lý sự cố cháy nổ. Dưới đây là các phần chính trong sơ đồ PCCC:
Hệ thống báo cháy tự động
- Vai trò: Phát hiện sớm dấu hiệu cháy và cảnh báo kịp thời.
- Các thành phần chính: Đầu báo khói, đầu báo nhiệt: Phát hiện khói và nhiệt độ bất thường. Trung tâm điều khiển báo cháy (TTĐKBC): Xử lý tín hiệu từ đầu báo, kích hoạt báo động và điều phối chữa cháy.
Hệ thống chữa cháy
- Hệ thống Sprinkler: Phun nước tự động khi nhiệt độ vượt ngưỡng an toàn.
- Hệ thống chữa cháy bằng khí: Sử dụng khí CO2, FM-200, Novec 1230,… để dập lửa mà không gây hư hại thiết bị.
Hệ thống thoát hiểm và cứu hộ
- Lối thoát hiểm, cầu thang thoát nạn theo quy định an toàn PCCC.
- Hệ thống chiếu sáng sự cố & biển báo thoát hiểm: Hướng dẫn người trong tòa nhà di chuyển an toàn khi xảy ra cháy.
Các thành phần này liên kết chặt chẽ, đảm bảo phát hiện, kiểm soát và xử lý cháy hiệu quả, bảo vệ con người và tài sản.
Những cơ sở bắt buộc phải có sơ đồ chỉ dẫn về phòng cháy và chữa cháy
Dựa theo các quy định hiện hành, có hai nhóm đối tượng bắt buộc phải trang bị sơ đồ chỉ dẫn về phòng cháy và chữa cháy, bao gồm:
Cơ sở thuộc quản lý phòng cháy chữa cháy của cơ quan công an
(Theo danh mục tại Phụ lục III của Nghị định số 50/2024/NĐ-CP), bao gồm:
- Trụ sở cơ quan nhà nước cấp huyện trở lên.
- Nhà chung cư từ 5 tầng trở lên hoặc có tổng khối tích từ 5.000m³.
- Nhà trẻ, trường mẫu giáo, trường mầm non có từ 100 trẻ trở lên hoặc tổng khối tích khu học tập từ 1.000m³.
- Bệnh viện, phòng khám đa khoa/chuyên khoa, nhà dưỡng lão, trung tâm y tế,… cao từ 3 tầng trở lên hoặc tổng khối tích từ 1.000m³.
- Khách sạn, nhà nghỉ, cơ sở lưu trú khác từ 5 tầng trở lên hoặc tổng khối tích khối nhà lưu trú từ 2.500m³.
- Các cơ sở khác theo quy định của pháp luật. Xem thêm: Lắp đặt thiết bị báo cháy cho dạng nhà ống.
Cơ sở thuộc quản lý của UBND cấp xã
Theo danh mục tại Phụ lục IV của Nghị định số 50/2024/NĐ-CP, bao gồm:
- Trụ sở cơ quan nhà nước cấp xã.
- Nhà chung cư dưới 5 tầng và tổng khối tích dưới 5.000m³.
- Nhà trẻ, trường mẫu giáo, trường mầm non dưới 100 trẻ hoặc tổng khối tích khu học tập dưới 1.000m³.
- Bệnh viện, phòng khám đa khoa/chuyên khoa, nhà dưỡng lão, trung tâm y tế,… dưới 3 tầng và tổng khối tích dưới 1.000m³.
- Khách sạn, nhà nghỉ, cơ sở lưu trú khác dưới 5 tầng và tổng khối tích khối nhà lưu trú dưới 2.500m³.
- Các cơ sở khác theo quy định hiện hành.
Việc bắt buộc trang bị sơ đồ chỉ dẫn về phòng cháy và chữa cháy tại các cơ sở này nhằm đảm bảo an toàn phòng cháy chữa cháy, giúp người dân và lực lượng chức năng kịp thời xử lý khi có sự cố xảy ra.
Sơ đồ hệ thống phòng cháy chữa cháy không chỉ là một bản vẽ kỹ thuật, mà còn là một công cụ quan trọng giúp chúng ta bảo vệ tính mạng và tài sản khỏi nguy cơ cháy nổ. Việc hiểu rõ về sơ đồ hệ thống PCCC, các thành phần cấu tạo, quy trình hoạt động, và các tiêu chuẩn quy định sẽ giúp chúng ta nâng cao ý thức về an toàn PCCC và có thể ứng phó kịp thời khi có sự cố xảy ra. Hãy nhớ rằng, phòng cháy hơn chữa cháy!